اظهارات جنجالی سعید جلیلی درباره جنگ

سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در هفتاد و نهمین نشست حکمت سیاسی اسلام در قرآن در تالار سوره حوزه هنری حضور یافت و سخنان خود را بیان کرد.

جلیلی در ابتدای نشست ضمن اشاره به مفهوم شناسی حکمت در قرآن گفت: آیات متعددی در قرآن کریم به این مسئله اشاره می‌کند که ما در کنار قرآن حکمت را نیز برای شما فرستادیم. حال باید پرسید معنای حکمت چیست.

وی افزود: نگاه عمیق دینی و قرآن که در کنار قرآن به حکمت اشاره می‌کند برای آن است که به امتداد این مفاهیم در مسائل مختلف زندگی انسان مثل مسائل سیاسی، اجتماعی و… بپردازد. این یکی از سیاسی‌ترین مفاهیم قرآن است که اتفاقاً دعوا سر همین مسئله است یعنی امتداد نگاه دینی در سایر مسائل. دعوا سر ربوبیت است یعنی چه کسی تعیین کند که مناسبات چطور باشد. مفهوم رب معرکه اصلی انبیا بوده است. رب یعنی کسی که از موضع بالا سیاست گذاری می‌کند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: وقتی نگاه دینی در مظاهر اجتماعی و سیاسی امتداد پیدا می‌کنند، آنجاست که تفکراتی مانند نگاه‌های سکولاریسم با آن دچار مشکل می‌شوند.وی ادامه داد: حکمت به معنای آن چیزی است که مانع فساد و تزلزل در موضوعی شود و استحکام داشته باشد. کار اصلی فقها این است که مبانی اسلامی را در تمام مسائل عملی امتداد دهند و این حکمت را در تمام ابعاد زندگی انسان وارد کنند.

جلیلی افزود: پس از غیبت امام زمان علمای اسلام دین را حفظ کردند تا الان به دست ما رسیده است و این بسیار ارزشمند است. در برخی تعابیر می‌گویند اینکه قرآن می‌گوید برای هدایت شما کتاب و حکمت قرار داریم منظور از کتاب، قرآن است و منظور از حکمت، سخنان پیامبر (ص) است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: بنابراین سخنان پیامبر (ص) که امتداد مفاهیم قرآنی در ابعاد مختلف زندگی انسان است حکمت است و این امتدادها است که می‌تواند به عنوان راه حل مشکلات و مسائل، مورد استفاده قرار گیرد.

جلیلی خاطرنشان کرد: در نگاه‌های مختلف اختلاف زیادی در مسئله خالقیت نیست بلکه دعوای اصلی بر سر ربوبیت است، یعنی چه کسی راه حل‌های مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره را مطرح کند. در اینجا مسئله اصلی آن است که کدام یک از این راه حل‌ها به فرجام نیک منتهی خواهد شد و کدام استوارتر است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: در همین مسئله امتداد نگاه اسلامی می‌توان به مسئله جهاد شرکت که فرمود جهاد عزت مؤمنان است می‌بینید مؤمنان با جهاد و مقاومت، چه عزتی در دنیا پیدا کردند. در مسئله پیوستن ترکیه به کشورهای اروپایی، آنها مواردی را امضا کردند که به طور مثال شما فلان نوع محاکمه را نمی‌توانید داشته باشید و مسئله اینجا است که اروپا می‌گوید من رب هستم و من می‌گویم چطور رفتار کنید.

جلیلی افزود: به طور مثال یکی از مسائلی که این روزها مطرح می‌شود این است که چطور یک جامعه می‌تواند عفیف باشد حضرت فاطمه می‌فرمایند چه چیزی عفت می‌آورد؟ می‌فرمایند جامعه‌ای که در آن دزدی نباشد. جامعه‌ای که مناسبات اقتصادی آن مناسبات غلط نباشد. این‌هاست که این آثار را به دنبال خود می‌آورد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین اگر ما می‌خواهیم مبنای عمل‌مان یک مبنای محکم باشد، باید به این حکمت برسیم و آن را در مسائل مختلف جاری کنیم. نمونه آن خطبه حضرت زهرا (س) در مسجد مدینه است که مخاطب آن ما هستیم. و ایشان می‌فرماید این حرف‌هایی که من می‌زنم حرف‌های خودم نیست و حرف‌هایی است که خداوند نازل کرده است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: همه این حکمت‌ها برای ما گفته شده است و حال ما باید آن را در فضای جامعه اجرایی کنیم و مطابق با وظایف خود عمل کنیم.

جلیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر چگونگی تبیین سیره فاطمی اندیشه‌های امت اسلام گفت: باید دو چیز را از یکدیگر تفکیک کرد و این آن چیزی است که حکمت‌های الهی به ما بیان می‌کنند. گاهی ممکن است در یک مکتبی برخی موضوعات کاملاً حذف شوند. یک وقت ممکن است در گفتمانی گفته شود که اصلاً جهاد معنایی ندارد. گاهی هم برای نفی یک حقیقتی که نمی‌توانند آن را مستقیماً نفی کنند از مسائل دیگر استفاده می‌کنند. مثلاً کسی نمی‌گوید حقیقت بد است اما برخی می‌گویند حقیقت دست نیافتنی است برای آنکه اصل موضوع را بردارند.

وی افزود: مثلاً در رابطه با وعده صادق ۳، کسی نمی‌تواند در ادبیات دینی بگوید که جهاد را حذف کنید، اما با ادبیات دیگری می‌گویند تنش زدایی باید انجام بشود و نهایتاً می‌بینید که نتیجه این تنش زدایی حذف گفتمان جهاد خواهد بود. یا مفهومی مانند تله جنگ مطرح می‌شود. اما گاهی ممکن است یک نفر به شما تعرض کند و با شما بجنگد در این صورت اگر ما بگوییم که نه ما در تله جنگ نمی‌افتیم خطاست.

به گفته جلیلی، جامعه باید آماده باشد برای مجاهده و برای آنکه با همه قوا بیاید پای کار. بنابراین در رابطه با وعده صادق ۳ باید به این موضوع در سطح راهبردی توجه داشت. در رابطه با مسائل دیگر هم همچنین. بله اتفاقاً حکمت اسلامی می‌گوید که باید جلوی دزدی‌ها را بگیریم و پیش از همه حضرت زهرا این نکته را بیان کردند اما این به معنای ترک سایر امور نیست.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به سوالی مبنی بر حفظ شعارهای انقلاب اسلامی گفت: باید به این نکته توجه داشت که اگر شعار خوبی مطرح می‌شود ما نباید آن را به صرف اینکه آن شعار را ما عنوان نکردیم کنار بگذاریم. به طور مثال اصلاح شعار درست نیست و ائمه نیز اشارات متعددی در این زمینه داشتند.

وی افزود: همچنین؛ وفاق شعار خوبی است و نباید صرفاً به خاطر اینکه این شعار را کس دیگری مطرح کرده است آن را کنار بگذاریم اما سوال اینجاست که وفاق حول چه چیزی باید رخ دهد؟ عدالت است که قلب‌ها را به هم نزدیک می‌کند، اما عدالت چیست؟

جلیلی تأکید کرد: قانون فصل الخطاب است و نباید با آن سلیقه‌ای برخورد کرد. قانون تا وقتی که قانون است باید رعایت شود. شما می‌توانید قانون را تغییر دهید اما تا وقتی که این تغییر رخ نداده نمی‌توانید قانون را معطل کنید.

جلیلی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به شرایط کشور برای تحقق وعده صادق ۳ نیاز به مطالبه‌گری عمومی هست یا نه گفت: اگر ما به برخی مباحث و شعارها باور داریم، بخشی از آن را باید دولت و نهادهای حاکمیتی انجام دهند. یک بخش مهمی که باید در اندیشه دینی انجام گیرد حضور مردم است. یعنی همه ما باید سایه به سایه در حد وسع خود تأثیرگذار باشیم. اصل اینکه ما می‌گوئیم نظام اسلامی باید به اهدافی برسد بر دوش مردم است و باید با حضور آنها محقق شود. بنابراین آن کار سنگین و مهمی که باید توسط مردم انجام شود همین فرمایش حضرت زهرا است که بر امر به معروف تاکید فرمودند. بنابراین هرکس باید به قدر وسع و امکان خود نقش آفرینی کند.

وی افزود: آن چیزی است که در این قضیه اهمیت دارد این است که می‌گویند امروز ما چه وظیفه‌ای داریم. مثلاً ما یک تجربه‌ای را در یک دهه گذشته پشت سر گذاشتیم که گفتند ما می‌رویم و گفتگو می‌کنیم و مسائل را حل می‌کنیم. رفتند و گفت‌وگو کردند و مسائل حل نشد. عده‌ای امروز مجدد این مسئله را مطرح می‌کنند و می‌گویند ما باید یک توافق جدید کنیم. می‌خواهید با چه کسی دوباره توافق کنید؟ با همان که توافق قبلی را نقض کرد و بدترین رفتار را در آن قضیه داشت. این به این معنا نیست که ما مخالف گفتگو هستیم اما تجربه را که نمی‌توان کنار گذاشت. باید این تجربه را به لحاظ تجربی و مشاهدات عینی بحث کنید.

جلیلی خاطرنشان کرد: جامعه باید نسبت به این مسئله هوشیار باشد. بعد از شهادت شهید هنیه این حرف را مطرح کردند که ما نباید در تله جنگ بیفتیم. گفتمان جامعه بسیار مهم است. یا مثلاً وقتی که ما می‌گوئیم کشور ما باید رو به رشد باشد و پیش برود، این مسئله الزاماتی دارد. در انتخابات اخیر ۵۰ درصد از مردم در انتخابات شرکت نکردند و مطابق نظرسنجی‌ها عمده دلیل نگرانی آنها مسائل اقتصادی بوده است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: رشد ۸ درصد سلیقه من و شما نیست اولاً ضرورت است ثانیاً سیاست ابلاغی رهبری است ثالثاً قانون است. باید سنجید که اولویت اصلی کشور در شرایط فعلی چیست. وقتی از عدل و قانون صحبت می‌کنیم بنابراین باید رشد پیش بینی شده در قانون محقق شود.

وی افزود: رشد اقتصادی به معنای کاهش بیکاری، افزایش تولید و… است. باید فارغ از چند مسئله‌ای که هر کدام از ما در ذهنمان داریم با تحلیل و نگاه درست اولویت‌های اساسی را انتخاب کنیم.